Къабарты-Малкъарны закон чыгъарыучу органыны къабыргъаларында КЪМР-ни Парламентини башчысы Татьяна Егорованы башчылыгъы бла XXXIV Халкъла аралы Рождество окъууланы чеклеринде X Регионал Парламент тюбешиуле ётгендиле.
Быйылгъы жылны темасы - »Жарыкъландырыу бла адеп-къылыкъ: адамны къурау эм заманны чакъырыулары".
Сюзюуге Пятигорске бла Черкесскени архиепископу Феофилакт, КЪМР-ни муслийманларыны Дин управлениясыны председателини орунбасары Сижажев Алим, Республиканы Правительствосуну Председателини орунбасары Хубийланы Марат, КЪМР-ни юсюнден федерал инспектор Кочесокланы Тимур, Парламентни депутатлары, министерстволаны башчылары, СВО-ну къатышыучулары бла ветеранлары, КЪМР-ни Жамауат палатасыны, КЪМР-ни Парламентини къатында Жамауат советни, жамауат, илму, билим бериу, жаш тёлю организацияланы, маданият учрежденияланы, асламлы информация амалланы келечилери да къатышхандыла.
Пленар заседание башланнгынчы Рождество окъуулагъа къошулгъанла, КЪМР-ни окъуу бла илму Министерствосу бла Республикан кёб профилли гимназияны болушлугъу бла къуралгъан «Современный школьный учебник» деген окъуу китабла бла пособияланы выставкасы бла шагърей болдула.
Тюбешиуню КЪМР-ни Парламентини Председатели Татьяна Егорова ачханды, сюзюуге теджелген теманы магъаналылыгъын чертгенди.
Т. Егорова прогрессни хайырындан хайырланып, адам улу бютюн билимли, билимли, билимли, билимли бола баргъанын чертгенди. Алай спикерни оюмуна кёре, жангы онгла кёбюсюнде жангы чакъырыула да туудурадыла. Аланы баш магъаналары бюгюннгю этапда билим не джаны бла да ёсюмлю адамны къуралыууна себеб болурча эмда адеб-намыс, адеб-намыс, иннет-тин, культура дегенча магъаналы бютеудуния багъаланы къурутмазча этиу бла байламлыды.
- Былайда мурдорла ол багъалы затла болургъа керекдиле, миллетибизге тарихде джюрюген иннет-къылыкъ тутхучла болургъа керекдиле. Ала баш юретиу болгъандыла, аланы тёгерекде адамны энчи халисин къурау баргъан ёзек болуб, – деб чертди Парламентни Председатели.
Татьяна Егорова шёндюгю окъуу процессни чакъырыуун белгилейди – историялы эсде тургъан адеб-намыс тамаллары, россияны халкъларыны ёмюрледен келген адетлерине, эм бай тин, культура юлюшлерине таяннган адамны къураргъа, инновацияла бла джангы технологияланы тамалында терен, системалы билимле бла келишимли келиширге керек болгъан адамны.
Архиепископ Феофилакт, бюгюннгю болумлада инсанлыкъны къурауну баш сорууларын айтды. Ол адеп-къылыкъ юйретиуню мурдору бек эрттегили жылладан башлап, адамны андан ары жашау жолун тохташдырып салыннганын чертгенди.
Сёлешиуню иги кесеги цифралы заманны чакъырыуларына жораланнганды. Шёндюгю информациялы кенглиги бла жалгъан интеллектни технологиялары жаш тёлюню инсанлыгъын бла дуниягъа кёз къарамын тири къурагъанларын Архиепископ Феофилакт чертгенди. Ол АИ-ни инструментли табийгъатын ангылауну магъаналылыгъын кёргюзгенди.ол, кючлю мадар болгъаны себебли, кеси аллына адеб-намыс эмда иннетден къуру къалады. Алгоритмле бла критика болмагъан иш джюрютюу социал эмда психология заранлагъа келтиргенледен къоркъуу салыннганды.
Дин къуллукъчу оюмну айтды: кесинги сагъышларынгы, билиминги эм кесинги джашауунгу иелери болур ючюн, джангы технологияланы хайырландырыргъа юрениб къалмай, кеси аллына сагъыш этерге эмда анализ этерге мадарынгы да сакълай, ансыз да болургъа керекди.
Архиепископ Феофилакт, окъуучуланы билим бериуню тамалын сакълай, искусственный интеллектни ишини эсеблерине критика багъа берирге юретирге керек болгъаныны юсюнден Россияны Президенти В.В. Путинни айтхан позицияны джакълады.
Аны кибик, бет, джазыкъсынмакълыкъ эмда сюерге мадар дегенча, ёмюрлюк адамлыкъ шартланы энчи магъанасы да айырылгъанды. Бу тамалла, сёлешгенни оюмуна кёре, кючлю юйдегиле бла саулукълу коллективле къураргъа, керти багъалыкълагъа таяннган оноула этерге эмда дженгил тюрлене тургъан рахатлыкъны болумунда адеб-намыс ёзек болургъа мадар береди.
Сижажевни сёлешиуюню баш темасы кёп тюрлюлюкде бирликни идеясы болгъанды. Ол эсгергенди, дин бла культурада башхалыкъла къаршчылыкъ этерге тюл, бир-бирин билиуге эмда ашхылыкъны къураугъа берилгендиле. Адамны ишлерини универсал мардасы болуб, адебни магъанасына да эс бёлюннгенди. Багъаны статусу неда чыкъгъаны тюл, динчилик эмда джууаблылыкъ болгъаны чертилгенди.
Алим Сижажев цифралы этиу бла байламлы шёндюгю чакъырыуланы юсюнден да айтханды. Технологияла, интернет эмда искусственный интеллект, аланы хайырландыргъан адамны адебине кёре, ашхылыкъ бла аманлыкъ кибик къуллукъ этерге боллукъ кючлю инструментле деб аталгъандыла.
Тюрлю-тюрлю джанладан Рождество окъууланы темасын КЪМР-ни миллетлени ишлери бла жамауат проектлерини юсюнден министри Анзор Курашинов, республиканы жарыкъландырыу эм илму министрини орунбасары Екатерина Мисостова, «Общество русской истории и культуры «Вече» Деген Къабарты-Малкъар регионлу жамауат организацияны директору Роман Литвинов, и. о. «Солнечный город» деген сабий творчество академияны директору Джаппуланы Тамара, «Знание» Деген Россиячы джамагъатны КЪМР-де филиалыны директору Ашхотова Алина, мас-рестлинг, сумо, дартс Федерацияны президенти КБР, мас-рестлинг бла россияны джыйым командасыны тренери, кбр-ни сумо бла мас-рестлинг бла джыйым командаларыны тамада тренери, пауэрлифтинг, мас-рестлинг БЛА сумода РФ-ни баш категориясыны тренери Бетал Губжев, орус тил бла культураны илму-билим Бериу Арасыны директору кбгу алагъа. Х. М. Бербекова, КЪМКЪУ-ну орус тил эм битеулю тил билим кафедрасыны доценти Надежда Чайка, Лескен муниципал районда директорланы юйретиу жаны бла советниклерини муниципал координатору, «Черкессский ренессанс» адыглы жаш тёлюню айнытыугъа себеплик этген Къабарты-Малкъар регион жамауат организацияны директору Хочим Желигаштов.
КЪМР-ни Правительствосуну Председателини орунбасары Марат Хубиев жаш тёлюню къуралыууна байламлы бир ненча байламлыкъ темагъа къатышханды. Искусственный интеллектни юсюнден соруу ара болду. Бу технологияны эки тюрлю табигъаты чертилгенди, ол уллу хайыр келтирирге да, терс къоллада уллу къоркъуу болургъа да боллукъду.
М.Хубиев юретиу процессге къошулгъанланы барына – министерстволагъа, джамагъат эмда артыкъ да бек спорт организациялагъа-разылыгъын билдирди.
Юйюрню бла ата-ана биригиуню магъаналарына эс бурулгъанды. Правительствону Председателини заместители юйдегини адеб-намыс юретиуню тамалы болгъанын чертиб, «ата – ана-устазла» институт, деменгили джетишим алыр ючюн, бютеулю нюзюр бла бирлик этерге керекди, деб чертгенди. Алай А, Марат Хубиев айтханнга кёре, бу союз бюгюн толу кючюнден ишлемейди. Аны бла байламлы бюгюнлюкде ата-анала бла ишлеуню жангы форматларын излерге чакъырыу болгъанды.
Мероприятияны къуанч кезюую, Регионал Парламентде тюбешиулени он джылына джораланыб саугъала бериу адет болду. КБР-ни Парламентини хурмет грамотасы бла Пятигорске бла Черкесскени Архиепископу Феофилакт, джаш телюню иннет-иннет юретиуде кёб джылланы хайырлы ишле бардыргъаны ючюн, динле арасы келишиуню бегитиуге уллу юлюш къошханы ючюн чертилгенди. Билим бериу, культура, илму организацияла, динчиле учрежденияланы бир къауум келечилерине регионлу Парламент тюбешиулени хазырлау бла бардырыугъа тири къатышханлары ючюн КЪМР-ни Парламентини Председателини Ыразылыгъы билдирилгенди.
Татьяна Егорова Пятигорске бла Черкесск епархияны «За труды на благо Пятигорской Епархии»деген кюмюш медалына тыйыншлы болгъанды. КЪМР-ни Парламентини билим бериу, илму, физкультура, спорт эм жаш тёлюню ишлери жаны бла комитетини председатели Нина Емузова Къабарты-Малкъарда Рождество тюбешиуле къураугъа эм бардырыугъа себеплик этгени ючюн Архиерейли грамота бла саугъаланнганды. Епархияны разылыкъ письмолары бла закончыгъарыучу органны депутатлары бла илму организацияланы келечилери чертилдиле.
Аны кибик, адетдеча, педагогика, сабийле бла 20 джылгъа дери джаш тёлю бла «За нравственный подвиг учителя»деген джыл сайын да Бардырылгъан Бютеуэресей конкурсда хорлагъанланы саугъалау да болду. Архиепископ Феофилактны къолундан дипломла бла саугъаланы орус тил бла литературадан устазла Диденко Ольга (школ 3 ст.Александровская) Эмда Лариса Шомахова (школ № 2 г. П. Терк), тарихден устаз Танашева Залина (школ №1 с П. Урух), Благовещенка с. п. школну келечилери: ингилиз тилден устаз Жашуева Хауа бла историядан устаз Пшецукова Джульетта алгъандыла.
Марьяна БЕЛГОРОКОВА/КЪМР-Ни Парламентини Пресс-службасы